مشاهده12

هر عاملی که طی دوره تکامل رویانی و جنینی موجب تغییر دائمی در شکل یا کارکرد بخشهای مختلف بدن جنین شود تراتوژن نامیده می شود. برای اینکه دارویی را تراتوژن بدانیم باید قابلیت عبور از جفت را داشته باشد و بیمار در زمان بحرانی در معرض آن قرار گرفته باشد و مهمتر اینکه داروی تراتوژن باید به اندازه کافی از جفت عبور کند تا بتواند روی تکامل جنین اثر بگذارد.

داروها برحسب خطرشان در بارداری مطابق با تقسیم بندی سازمان غذا و داروی آمریکا به 5 دسته تقسیم می شوند:

(گروه A) مطالعات کافی در زنان حامله، خطری را برای جنین برای سه ماهه اول حاملگی نشان نداده است. شواهدی از خطر در مورد مصرف دارو در بقیه دوران حاملگی وجود ندارد.

(گروه B) مطالعات در حیوانات خطری را برای جنین نشان نداده است، ولی مطالعات کافی در زنان حامله وجود ندارد یا اینکه مطالعات در حیوانات بیانگر ایجاد عارضه جانبی در جنین بوده است در حالی که مطالعات کافی در زنان حامله خطری را برای جنین در سه ماهه اول حاملگی نشان نداده است و شواهدی از خطر در مورد مصرف دارو در بقیه دوران حاملگی وجود ندارد.

(گروه C) مطالعات در حیوانات نشان داده است که این دارو اثرات جانبی دارد ولی مطالعات کافی برای انسان در دسترس نیست. با این حال منافع استفاده از دارو در زنان حامله ممکن است در مقابل خطرات احتمالی آن بیشتر باشد یا اینکه هیچ گونه مطالعه ای در حیوانات و یا مطالعات کافی در انسان وجود ندارد.

(گروه D) شواهدی مبنی بر وجود خطر برای جنین انسان وجود دارد ولی در بعضی از موارد منافع دارو ممکن است استفاده از آن را اجتناب ناپذیر نماید و در مقابل منافع دارو خطرات احتمالی دارو را باید پذیرفت.

(گروه X) مطالعات در حیوانات یا انسان بیانگر ایجاد ناهنجاریهای جنینی بوده است یا عوارض جانبی گزارش شده موید ایجاد خطرات در جنین است. به دلیل این خطرات به طور واضح، مصرف این داروها در دوران حاملگی ممنوع است.

در زیر برخی داروهای رایج که به ترتیب در گروه های D و X قرار دارند قید گردیده که امید است با در نظر گرفتن این لیست دقت بیشتری در کنترل نسخ حاوی آنها نموده و     سخت گیری بیشتری در ممانعت فروش آنها به صورت OTC نمایید.

داروهایی که در گروه D قرار می گیرند و تنها در صورتی که داروی کم خطرتری موجود نباشد به ناچار توسط پزشک تجویز می گردند:

ASA - اسپیرونولاکتون - آلپرازولام - ایمی پرامین - بلادونا PB - ایندومتاسین (3ماهه سوم) - بیسموت - تاموکسیفن - تتراسیکلین خوراکی - داکسی سیکلین - دیازپام و سایر بنزودیازپین ها - سلکوکسیب (3ماهه سوم) - کلردیازپوکساید - کلیدینیوم.C - کاربامازپین - لوزارتان (3ماهه دوم و سوم) - متی مازول - والپروات سدیم - لیتیم کربنات - ویتامین A (دوزهای بیش از حد مجاز) - آمینوگلیکوزیدها (مثل جنتامایسین) - کدئین (در مصرف طولانی و مداوم) - پاروکستین - فنی توئین - فنوباربیتال - Patch نیکوتین - کاپتوپریل و انالاپریل (3ماهه دوم و سوم) - مایکوفنولات - استرپتومایسین

داروهایی که در گروه X قرار می گیرند و تحت هیچ شرایطی استفاده از آنها در دوران بارداری مجاز نمی باشد:

ارگوتامین.C - OCPها و داروهای حاوی هورمونهای زنانه - ایزوترتینوئین -   ترانکزامیک اسید - دانازول - دی هیدرو ارگوتامین - سیپروترون کامپاند - فیناستراید - کلومیفن - کوتریموکسازول (سه ماهه اول و نزدیک به زایمان) - لاینسترنول - استاتین ها - وارفارین - نیتروفورانتویین (نزدیک به زایمان) - هیدروکسی زین (سه ماهه اول) - میزوپروستول - آدامس نیکوتین - الکل - متوترکسات - لفلونوماید (ARAVA) - تالیدومید

توجه: با توجه به اهمیت سلامت مادر و جنین در دوران بارداری اکتفا کردن به این لیست و سایر جداول منتشره در فضای مجازی غیر منطقی می باشد، لذا توصیه می گردد در مواجهه با موارد شبهه برانگیز و مشکوک به کتب مرجع دارویی معتبر و جدید مراجعه گردد