مشاهده29

خبرگزاري پانا:ايا مي‌دانيد تاريخ مصرف داروها را بايد از کجا فهميد، بايد با داروهاي تاريخ گذشته چه کرد و مصرف داروي تاريخ گذشته چه تاثيري بر بدن دارد؟

به گزارش پانا، در خانه خيلي از ما داروهايي پيدا مي‌شود که مدت‌هاست کسي از آنها استفاده نکرده است. معمولا ما عادت نداريم دوره درمان را کامل کنيم و هميشه داروها اضافه مي‌ماند. اين داروها آنقدر در يخچال يا قفسه داروهاي خانه ما مي‌ماند تا تاريخ مصرفش مي‌گذرد. اما آيا مي‌دانيد تاريخ مصرف داروها را بايد از کجا فهميد، بايد با داروهاي تاريخ گذشته چه کرد و مصرف داروي تاريخ گذشته چه تاثيري بر بدن دارد؟ در اين مطلب به تمام اين سؤالات پاسخ داده مي‌شود. تاريخ انقضاي داروها کجا نوشته شده؟ اگر ورق آلومينيومي قرص را در دست بگيريد، انتهاي آن عددهايي درج شده است؛ اين عددها به روش‌‌هاي مختلف تاريخ انقضاي دارو را نشان مي‌دهد. EXP مخفف Expiration يا همان تاريخ انقضاست. اين تاريخ را با ماه و سال عنوان مي‌کنند. براي کرم‌ها و پمادهاي تيوپي اين تاريخ روي انتهاي تيوپ و جايي که تيوپ بسته مي‌شود نوشته شده است. اين تاريخ معمولا روي در جعبه هم نوشته مي‌شود. تاريخ انقضاي شربت، قطره و داروهاي مايع ديگر به صورت برجسته روي برچسب شيشه و روي در جعبه آن نوشته شده است. براي آمپول‌ها هم براي مطمئن شدن از تاريخ انقضاي آنها مي‌توانيد به برچسب دور آمپول نگاه کنيد. روي آن تاريخ نوشته شده است. ممکن است روي قسمت سر آمپول يا شربت هم تاريخ انقضا را نوشته باشند. معمولا داروها بعد از گذشت ۳ سال از زمان توليد منقضي مي‌شوند. اين زمان براي داروهاي مختلف متفاوت است اما بيشترين زمان براي انقضاي داروها ۵ سال بعد از توليد است و بعد از گذشت اين زمان تمام داروها منقضي مي‌شوند. شرايط مناسب نگهداري دارو را بدانيد تاريخ مصرف هر دارو فقط وقتي درباره آن صدق مي‌کند که در شرايط استاندارد نگهداري شود. شرايط استاندارد نگهداري هر دارو روي آن نوشته شده اما براي بيشتر داروها شرايط مساعد، نگهداري در هواي خشک و خنک و اجتناب از يخ‌زدگي آنهاست بنابر اين بدترين جا براي نگهداري داروها حمام است که خيلي از خانواده‌ها از قفسه‌اي در آن براي نگهداري از داروهاي‌شان استفاده مي‌کنند. اگر دارو زير نور آفتاب ماند، در جريان رطوبت قرار گرفت، يخ زد يا بيش از حد داغ شد، بهتر است آن را دور بريزيد حتي اگر تاريخ انقضاي آن تمام نشده باشد. تتراساکلين‌هاي کشنده بعضي از داروها با گذشت زمان انقضاي‌شان مواد سمي از خود توليد مي‌کنند و استفاده از آنها بسيار خطرناک است. در واقع فقط پزشکان و داروسازان مي‌توانند بگويند کدام دارو خواصش را از دست مي‌دهد و کدام دارو سمي مي‌شود و شما به عنوان مصرف کننده بهتر است داروهاي تاريخ گذشته را دور بريزيد. براي مثال خانواده تتراساکلين‌ها در صورت تاريخ گذشته بودن تبديل به يک فرآورده شيميايي جانبي سمي شده و مصرف آنها باعث پيدايش سندرم فانکوني مي‌شود. اين بيماري به لوله‌هاي پروکسيمال نفرون‌هاي کليوي حمله مي‌کند و در آن گلوکز، اسيدهاي آمينه، اسيد اوريک، فسفات و بي‌کربنات به جاي بازجذب، از طريق ادرار دفع مي‌شوند. افراد مبتلا به اين بيماري به پرادراري، عطش و کم‌آبي بدن، نرمي استخوان در بچه‌ها و استئومالاسي در بزرگسالان دچار مي‌شوند. اين بيماري در کودکان باعث اختلال رشد هم مي‌شود بنابر اين بهتر است تاريخ داروها را قبل از مصرف حتما بررسي کنيد تا اگر دارو جزو داروهاي مشابه تتراساکلين بود به بيماري دچار نشويد. داروهاي ۳۰‌ساله سال گذشته شبکه يک تلويزيون فرانسه گزارشي درباره داروهايي منتشر کرد که بعد از گذشت ۳۰ سال از تاريخ انقضاي آنها همچنان خواص خود را حفظ کرده بودند. به گفته‌ اين گزارش حداکثر طول عمر داروها ۵ سال ذکر شده اما بعضي از دارو‌ها بسيار بيشتر از اين زمان عمر مي‌کنند. به مدت‌زماني که دارو ماندگار است اصطلاحا Shelf Life يا عمر قفسه‌اي مي‌گويند. بيشتر داروها با گذشتن عمر قفسه‌اي‌شان خاصيت خود را از دست مي‌دهند. البته نه به اين معني که با گذشت يک روز دارو کلا خواص خود را از دست بدهد. معمولا اين تضعيف شدن خاصيت به مرور صورت مي‌گيرد. براي مثال اگر از تاريخ انقضاي دارويي که مصرف مي‌کنيد يک سال گذشته باشد، آن دارو ممکن است ۲۰ درصد خواص خود را از دست داده باشد. اين کاهش هرسال با يک ضريب خاص صورت مي‌گيرد اين قانون بيشتر مربوط به قرص‌هاست. داروهاي مايع زودتر خراب مي‌شوند. ديده شده که بعضي از قرص‌ها بعد از گذشت مدت طولاني از تاريخ انقضاي آنها همچنان خواص خود را حفظ کرده‌اند. قطره‌ها را از دور بريزيد تا فاسد نشود قرص‌ها بيشترين عمر را بين داروها دارند اما عمر داروهاي مختلف با هم فرق مي‌کند. هر نوع دارو بسته به جامد يا مايع بودن و مواد نگهدارنده‌اي که در آن وجود دارد، عمر خاصي دارد. براي مثال قطره‌هاي چشم مواد نگهدارنده دارند و به شرطي که باز نشوند تا پايان تاريخ انقضا قابل استفاده‌اند اما اگر در اين قطره‌ها را باز کرديد بايد حداکثر ظرف ۳ ماه دارو را تمام کنيد چون دارو در معرض باکتري‌ها قرار مي‌گيرد و آلوده مي‌شود. البته اين در صورتي است که از فاصله قطره را داخل چشم بريزيد. اگر نوک ظرف قطره با چشم تماس پيدا کرد بايد بلافاصله آن را دور بريزيد چون استريل بودن خود را از دست مي‌دهد و آلوده مي‌شود. قطره‌هاي اشک مصنوعي که براي يک بار مصرف طراحي شده‌اند را هم بايد بلافاصله بعد از مصرف دور بيندازيد. ترکيبي‌ها خطرناک‌ترند داروهايي که به صورت ژل هستند به دليل وجود آب در آنها زود فاسد مي‌شوند. بهتر است آنها را ۳ماه بعد از باز کردن دور بيندازيد. اسپري‌هايي که از طريق مخاط بيني جذب مي‌شوند هم بعد از باز شدن فقط تا يک هفته قابل استفاده هستند و بعد از آن تاثيرگذاري‌شان از بين مي‌رود و بهتر است آنها را دور بريزيد. در عين حال داروهاي ترکيبي که در داروخانه ساخته مي‌شوند کمترين طول عمر را بين داروها دارند. اين داروها را بايد حداکثر در مدت ۳ تا ۴هفته مصرف کرد اما بهتر است زمان ماندگاري آنها را از دکتر داروساز بپرسيد چون ممکن است عمر بعضي از اين داروها کمتر از اين مقدار باشد. اين داروها مواد نگهدارنده ندارند به همين دليل به شدت آمادگي آلودگي ميکروبي و قارچي دارند. اگر دارو طوري به شما تحويل داده شد که مجبور شديد براي مصرف انگشت‌تان را داخل آن بزنيد مطمئن باشيد که خيلي زودتر از چيزي که فکر مي‌کنيد دارو فاسد مي‌شود چون يک کلوني جديد باکتري وارد آن مي‌کنيد که مستعد رشد باکتري است. کرم‌هاي دست‌ساز که براي پوست تجويز مي‌شوند هم معمولا اين‌چنين هستند. داروهاي منقضي را چه بايد کرد؟ داروهاي تاريخ گذشته را بايد دور بريزيد. بهتر است اين داروها را در پلاستيک بپيچيد و دور بريزيد. شربت‌ها و قطره‌ها را اول در فاضلاب خالي کنيد بعد شيشه‌هاي آنها را دور بريزيد. البته دور ريختن داروها بايد با احتياط صورت بگيرد. بعضي از داروها وقتي تاريخ مصرف آنها مي‌گذرد مي‌توانند براي محيط زيست خطرناک باشند. اين داروها علاوه بر انسان‌ها، مي‌توانند براي حيوانات و محيط زيست هم خطرناک باشند. مثلا مي‌توانند وارد جريان آب زيرزميني شوند و منابع آب را آلوده کنند. به علاوه ممکن است توسط حيواناتي مثل سگ، گربه يا حتي پرندگان خورده شوند و به آنها آسيب برسانند به همين دليل بهتر است اگر داروي تاريخ گذشته در خانه داريد درباره آن با پزشک يا دارو‌ساز مشورت کنيد. اگر دارو، جزو داروهايي بود که بعد از انقضا سمي مي‌شوند بهتر است آنها را به مراکز درماني تحويل دهيد. هلال احمر هم اين داروها را از شما تحويل مي‌گيرد تا با شرايط درست و بدون آسيب‌رساندن به محيط از بين ببرد. براي آمپول‌ها بايد دقت بيشتري کنيد. اگر در درمانگاه تزريق انجام مي‌دهيد آنها خودشان طبق اصول ضايعات را دور مي‌ريزند اما اگر در خانه تزريق مي‌کنيد و سرنگ با سوزن را دور مي‌اندازيد حتما آن را در کاغذ بپيچيد تا باعث انتقال بيماري نشوند. يادتان باشد تهران پر از ضايعات جمع‌کن است و اين ضايعات ممکن است به آنها آسيب برساند.