آیا تعرفه‌های پزشکی از دستمزد سلمانی‌ها هم کم‌تر است؟! چرا پرداخت های غیر‌رسمی یا زیر‌میزی در نظام درمانی بسیار شایع است؟ چرا بعضی علت زیرمیزی را تحمیل تعرفه‌های غیر واقعی به پزشکان عنوان می‌کنند؟ نظر مسئولین در رابطه با زیرمیزی و درآمد متخصصان پزشکی چیست؟…

• سرویس اجتماعی عیارآنلاین- وزیر بهداشت: تعرفه های پزشکی واقعی نیستند

• رئیس سازمان صنفی نظام پزشکی: درآمد بالای پزشکی، سرابی بیش نیست / درآمد پزشکان در بخش دولتی کافی نیست

• رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: قبول داریم تعرفه متخصصان نیز پایین است

• نایب رئیس کمیسیون بهداشت: موضوع افزایش تعرفه های سلامت و بحث غیرواقعی بودن میزان تعرفه ها بارها و بارها در کمیسیون بهداشت مورد بررسی قرار گرفته است
• رییس انجمن جراحان عروق ایران: تعرفه‌های پزشکی از دستمزد سلمانی‌ها هم کم‌تر است!
• مشاور وزیر بهداشت در امور بیمارستانهای خصوصی: اگر غیراخلاقی هایی در بیمارستانها یا در بین جامعه پزشکی می بینیم به دلیل این است که قیمت تمام شده خدمات محاسبه نشده بیمارستانهای خصوصی زیاده خواهی نمی‌کنند بلکه حق خود را می‌خواهند، اگر تمام موارد گفته شده رعایت شود این بخشها (بیمارستانها) هم بیشتر نمی گیرند.
• نماینده وزیر بهداشت در شورای عالی سازمان نظام پزشکی: وقتی تعرفه‌های غیرعادلانه به پزشکان تحمیل می‌شود طبیعی است که زیرمیزی به وجود بیاید؛ زیرمیزی ‌حاصل این بی انضباطی هاست.

همانگونه که خواندید مدتهای مدیدی است که صدای متحدی از سوی جامعه پزشکی به جامعه تلقین می‌شود مبنی بر اینکه تعرفه ها و سرانه درمان در کشور غیر واقعی است. با توجه به اینکه پزشکان به عنوان یکی از گروههای مرجع در ایران شناخته می شوند معمولا در مورد ادعاهای این گروه نیز کمتر تحقیق و تفحص انجام شده بنابراین انگیزه و نیت اصلی این صداها تاکنون در یک چارچوب علمی و فارغ از دعواهای سیاسی و صنفی بررسی نشده است.

به منظور روشن شدن این موضوع که آیا درآمد پزشکان ایرانی، کافی است یا باید افزایش یابد، مقایسه اجمالی درآمد پزشکان در ایران و برخی کشورهای توسعه یافته انجام گرفته است. این مقایسه به خوبی موید این مطلب است که دستمزد پزشکان متخصص شاغل در نظام سلامت کشور، به مراتب بالاتر از پزشکان مشابه اروپا است.

برای انجام این مقایسه از داده های نشریه اشپیگل[۱] برای درآمد پزشکان در چند کشور منتخب جهان (۲۰۰۶) استفاده شده و میانگین درآمد پزشکان یکی از بیمارستان های عمومی غیر دولتی درجه ۱ و سطح سوم شهر تهران (۲۰۰۹ / ۱۳۸۸)، به عنوان معیاری برای سطح درآمد پزشکان متخصص کشورمان مورد استفاده قرار گرفته است.

*تطبیق یافته با قدرت خرید

(بعلت تفاوت هزینه‌های زندگی در کشورهای مختلف، تبدیل مستقیم درآمد پزشکان این کشورها به دلار آمریکا از طریق نرخ ارز رسمی نمی تواند معیار صحیحی برای مقایسه درآمد آنان باشد، ازینرو درآمد سالیانه پزشکان متخصص با استفاده از ضریب تبدیل برابری قدرت خرید (Purchasing Power Parity conversion factor) که هرساله توسط بانک جهانی اعلام می شود به معادل دلاری آن تبدیل شده است. به عنوان مثال در سال ۱۳۸۸ میانگین درآمد پزشکان متخصص بیمارستان های دولتی کشور ماهانه ۱۵ میلون تومان و سالانه ۱۸۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده (این درآمد با بررسی یک بیمارستان بزرگ متعلق به سازمان تامین اجتماعی بدست آمده است) و طبق آمار بانک جهانی PPP conversion factor برای ریال ایران در همان سال ۴۳۰۰ می باشد.[۲] بدین معنی که  قدرت خرید ۱ دلار در آمریکا معادل قدرت خرید ۴۳۰ تومان در ایران است. مثلاً اگر یک ایرانی با ۱۰۰۰ تومان (۱ دلار سال ۸۸) بتواند در ایران ۱۰ تخم مرغ بخرد یک آمریکایی با ۱دلار میتواند ۴ تخم مرغ در آمریکا بخرد؛ بعبارت دیگر براساس شاخص قدرت خرید ۱۰۰۰ تومان برابر است با تقریباً ۲٫۳ دلار (یعنی قیمت ۱۰ تخم مرغ در آمریکا). نسبت درآمد پزشکان متخصص ایرانی با PPP conversion factor می شود ۴۱۸۵۲۹ دلار. این یعنی ۱۸۰ میلیون تومان در ایران در سال ۸۸ قدرت خریدی معادل ۴۱۸۵۲۹ دلار در ایالات متحده دارد. لازم به ذکر است که حتی اگر قدرت خرید یک ایرانی دو برابر یک آمریکایی باشد ممکن است درآمد وی براساس نرخ رسمی ارز (یعنی هر ۱۰۰۰ تومان یک دلار) از درآمد فرد آمریکایی کمتر هم باشد؛ مثلاً ۱۸۰ میلیون بر اساس ارز رسمی سال ۸۸ می شود ۱۸۰ هزار دلار و از درآمد پزشک آمریکایی که ۲۶۷ هزار دلار است کمتر است اما بر اساس برابری قدرت خرید درآمد پزشک ایرانی بیشتر است.)

ممکن است این ابهام در ذهن مخاطبان شکل بگیرد که در حال حاضر که نرخ رسمی ارز و تورم در جامعه افزایش شدیدی پیدا کرده است  و این مقایسه درآمد سال ۸۸ پزشکان متخصص ایرانی با سایر کشورها در حال حاضر کمی دور از واقعیت باشد. اما باید ذکر کرد که با توجه به رشد بیش از ۲ برابری تعرفه های پزشکی از سال ۸۸ تا کنون درآمد پزشکان نیز همین مقدار افزایش پیدا کرده است. در ضمن طبق آمار بانک جهانی شاخص برابری قدرت خرید در سال گدشته (۱۳۹۱) حدود ۷۰۰ تومان برای هر یک دلار آمریکا بوده است.

**نسبت درآمد پزشکان به میانگین درآمد شهروندان آن کشور (برای این منظور نسبت درآمد سالانه پزشکان متخصص به سرانه تولید ناخالص داخلی در برابری قدرت خرید (GDP (PPP) per capita) محاسبه شده است. )

لازم به ذکر است که برای جلوگیری از خطا در تفسیر نتایج، اطلاعات GDP (PPP) per capita و  PPP conversion factor برای ایران از داده های سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) و برای سایر کشور ها از داده های سال ۲۰۰۶ استفاده شده است.

همانگونه که در نمودار مشاهده می شود درآمد یک پزشک متخصص در کشورهای منتخب ۲ تا ۶ برابر درآمد سرانه آن کشور است، این رقم برای ایران و با فرض درآمد سرانه حدود ۵ میلیون تومانی (در سال ۱۳۸۸)، ۳۷ برابر بدست آمده است. البته با این نمودار نمی توان ادعا کرد که سطح رفاه پزشکان در ایران  چند برابر پزشکان سایر کشورهاست، چرا که این نمودار وضعیت درآمد پزشکان هر کشور را با درآمد سرانه همان کشور مقایسه می کند. برای مقایسه سطح رفاه پزشکان متخصص کشورهای مختلف بهتر است درآمد آنان را که با قدرت خرید هر کشور تطبیق یافته مقایسه می کنیم.

همانطور که ملاحظه می کنید قدرت خرید پزشک متخصص ایرانی در ایران تقریباً ۵/۱ برابر قدرت خرید پزشک متخصص آمریکایی در آمریکاست! همچنین بیش از ۲ برابر پزشکان متخصص سایر کشورهاست!

حال سوال اساسی اینجاست که با چه توجیهی بسیاری از افراد صحبت از پایین بودن تعرفه‌های پزشکی می‌کنند؟ چطور تعرفه‌های پزشکی از دستمزد سلمانی‌ها هم کم‌تر است؟! چگونه است که با این سطح از درآمد باز هم پرداخت های غیر رسمی یا زیر میزی در نظام درمانی بسیار شایع است[۳]  و بعضی علت آنرا تحمیل تعرفه های غیر واقعی به پزشکان عنوان می کنند؟!!

به این نکته هم دقت کنید که این درآمد متعلق به پزشکان متخصص یک بیمارستان عمومی می‌باشد و با توجه به اینکه تعرفه های بخش خصوصی از این بیمارستان بسیار بیشتر است بنابراین درآمد رسمی پزشک متخصص در بخش خصوصی از این مقدار نیز بیشتر خواهد بود!  این در حالی است که در نظام سلامت ایالات متحده و سایر کشورهای توسعه یافته درآمد بین پزشکان بخش دولتی و خصوصی تفاوت چندانی ندارد.

در پایان لازم به ذکر است که این درآمد پزشکان در ایران بدون احتساب پرداخت های غیر متعارف و به اصطلاح زیرمیزی عده ای از پزشکان محاسبه شده است.