مشاهده شماره خبر1489

دكتر «مجید شیخ رضایی»؛چشم پزشك، رئیس شورای هماهنگی سازمان های نظام پزشكی مازندران، رئیس دانشكده پزشكی ساری، و رئیس سازمان نظام پزشكی ساری، كه در سابقه خود مدیریت های اجرایی متعددی را در سطح دانشگاه علوم پزشكی مازندران تجربه نموده است. ایشان از جمله مسوولینی بود كه از ابتدا و زمان اغاز «طرح پزشك خانواده» با نام «نسخه 02» در صف منتقدین طرح قرار گرفت و دلسوزانه تلاش نمود كه آغاز این طرح را به تأخیر اندازد. جمله معروف او به مسوولین استان مازندران كه می گفت: «برای زودتر اجرا كردن طرح مسابقه نگذارید، نفر اول شدن در اجرای یک طرح ناشناخته، افتخار نیست» هرگز از یادمان نمی رود. ایشان اعتقاد داشتند كه آغاز پرشتاب و عجولانه طرح مذكور كه با بررسی های تئوری، در همان ابتدا و پیش از اغاز نیز بسیار پر ایراد می نمود، جز ایجاد مشكلات درمانی برای مردم نتیجه ای نخواهد داشت. پس از بی ثمر بودن تمام تلاش های او و سازمان متبوعش، و دیگر تشكل های صنفی چون انجمن پزشكان عمومی و آغاز طرح،او و دیگر منتقدان طرح باز هم تلاش نمودند تا «نسخه 02» با شیوه مناسب تری پیاده گشته و اصلاحات زیربنایی در آن انجام گیرد، اما این تلاش ها نیز ثمری نداشت تا سرانجام، با تغییر دولت و وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشكی، و وزارت جناب دكتر «هاشمی» و آسیب شناسی طرح پزشك خانواده، معلوم گشت كه پیش بینی های او و باقی نیروهای منتقد در این زمینه بی جا نبوده! با او گفتگویی ترتیب دادیم كه در ذیل می خوانید:

1-   جناب دكتر، شما و تعداد دیگری از مسوولین صنفی پزشكان، از روز اول و در اولین جلسه عمومی که با حضور برخی مسوولین و پزشكان و توسط انجمن پزشكان عمومی برای بررسی طرح برگزار شد، به صراحت از ناكارامد بودن و پر ایراد بودن «نسخه02» طرح پزشك خانواده گفتید. اما برخی مجریان طرح در همان روز، اصرار به اجرای آن داشتند و حتی با مقایسه این طرح با خودروهای ساخت وطن و «گارانتی» مربوطه، عنوان می نمودند كه « دیكته نانوشته غلط ندارد» و طرح باید ابتدا اجرا شود تا ایرادات آن معلوم گردد! چطور شد كه شما و منتقدین طرح، از ابتدا آن همه ایراد را دیده بودید، اما مجریان طرح خیر؟

اینكه چگونه اینجانب و دوستان نظام پزشكی به ایرادات طرح واقف بودیم،  شاید به جهت تجربه طولانی مان در حوزه ی بهداشت و درمان است. حقیر، بیست و پنج سال است كه در مدیریت های مختلف بهداشت و درمان در استان مازندران از مركز بهداشت و شبكه و بیمارستان شهرستان ها گرفته تا معاونت های بهداشت و درمان حضور داشته ام و هم اكنون نیز سه دوره عضو هیئت مدیره نظام پزشكی ساری می باشم و دو دوره است كه رئیس شورای هماهنگی نظام پزشكی استان هستم. البته بسیاری از مجریان این طرح در استان مازندران نیز از همان ابتدا به ضعف های این طرح واقف بوده و هستند و در جلسات مختلف ابراز می كردند، امّا متأسفانه شجاعت لازم برای جلوگیری از اجرای این طرح ناقص وجود نداشت. هرچند بعضی از منتقدین این طرح در معاونت بهداشتی، بدلیل نقدهای خود، مسئولیتشان را از دست دادنند. خوشبختانه تقریباً مسئولین دانشگاه های علوم پزشكی در اكثر استانها، نسبت به ضعف های این طرح آگاهی داشتند و از انجام آن استنكاف ورزیدند و سیستم مدیریت فعلی دانشگاه هم به خوبی به چالشهای این طرح واقف و خود منتقد هستند.

2-  اما ظاهراً آنچه در حال حاضر اجراء می شود، حتی همان نسخه 02 با تمام ایراداتش هم نیست. مثلاً مهم ترین و مترقی ترین ركن چنین سیستم هایی، برقراری نظام ارجاع در سطوح 2 و 3(تخصصی و فوق تخصصی) برای جلوگیری از اتلاف منابع مالی بیمه ها و مردم است. آیا می توانید در مورد این مسایل و چرایی عدم اجرای صحیح نسخه 02 توضیح دهید؟

این طرح اگر به شکل مناسب، در زمان مناسب و در دولتی عاقل و مدبّر و در یك بازه زمانی مناسب و طولانی اجرا گردد بركات زیادی هم برای مردم و هم چامعه پزشكی دارد. از جمله ارتقاء سطح سلامت خانواده ها، پیشگیری و شناسایی بیماریهای مزمن و طولانی اثر یاصعب العلاج و امثالهم، ارجاع به موقع بیماران به سطح بالاتر درمانی و نیز بستری به موقع و كاهش هزینه های مردم و نیز خرجكرد درست بودجه های سلامت. امّا با وضعیت فعلی اجرای آن در استان مازندران، سطوح 2 و 3 عملا حذف، و هزینه های پرداختی از جیب مردم بشدت افزایش یافته است! اتفاقاً از جاهائیكه می شد سیستم ارجاع را در آن اجرا كرد، كلینیك تخصصی و فوق تخصصی باغبان (طوبی) در شهرستان ساری بود كه همكاران متخصص و فوق تخصص شاغل در آن، به شدت با انجام آن مخالفت كردند. دیگر اینكه انجام درست این طرح مقدماتی داشت كه هیچكدام فراهم نشد، مثلاً یكپارچه كردن كلیه بیمه های پایه، فراهم كردن زیرساخت های الكترونیك و سامانه رایانه ای لازم، آموزش های لازم و مناسب برای پزشكان و نیز برای مردم، كامل كردن پوشش بیمه ای تمام اقشار مردم، در حالیكه هم اكنون درصد بالایی از مردم فاقد هرگونه بیمه ای هستند. متأسفانه با اجرای سریع و ضرب الاجلی این طرح در استان ما، شیپور از سرگشادش دمیده شد.

3-  قبول دارید كه این طرح نیز مانند بسیاری از طرح ها و ایده های دولت پیشین، خیلی عجولانه تهیه و اجرا شد، تا در زمان خاصی افتتاح شود و بیشتر جنبه تبلیغی داشته باشد؟

به اذعان و اعتراف طراحان اولیه این طرح، قرار بود نظام فوق طی چندین مرحله و حداقل در یك دوره ی زمانی 4 یا 5 ساله بتدریج پیاده شود. امّا آنقدر این عزیزان از مزایای طرح خود گفتند و تعریف كردند كه رئیس جمهور محترم دولت نهم و دهم فرمودند حال كه اینقدر خوب است، چرا طی یك سال انجام نشود؟! لذا دستور دادند تا قبل از اتمام دوره ی دهم ریاست جمهوری در تمام كشور اجرایی شود، كه در این میان فارس و مازندران بیش از دیگر استانها سمیع و مطیع بودند. البته رئیس محترم دولت دهم هم از این طرح، طرفی نسبت و خیری ندید امّا بعضی از مسئولین استانی حاجت روا شدند.

4-  اتفاقاً در مورد تعجیل در اجرای طرح، یكی از افرادی كه خود در طراحی طرح نقش داشته، در جلسه ای كه اخیراً به منظور آسیب شناسی طرح در دانشگاه مازندران برگزار كردید، تلویحاً اشاره نمودند كه « چندین گروه برای بررسی نحوه اجرای طرح های مشابه در كشورهای مختلف فرستادیم و خودمان هم می خواستیم طرح در دوره حداقل 5 ساله اجرا شود، اما اصرار مقام اجرایی اول كشور باعث شد كه مجبور شویم این طرح را چند ماهه اجرا نماییم». (نقل به مضمون) سوال اینجاست: آیا درست بود در روزگاری كه با یك جستجوی ساده در اینترنت شما می توانید دنیایی اطلاعات كسب كنید، اینهمه هزینه صرف شود؟ و آیا آن مسوول، باید به این راحتی تحمیل چنین تعجیلی را پذیرا می شد؟ پس سلامت مردم چه؟

بر رئیس جمهور محترم قبلی بدلیل شخصیت و نوع تفكرشان حَرَجی نبوده و نیست. به نظر حقیر، گناه اصلی به گردن كسانی است كه با وجود آگاهی به مسائل و مشكلات چنین طرح های خام و نارسی، سكوت می كردند و تمكین می نمودند. دقیقاً همچون طرح پرداخت مستقیم یارانه! اینجانب نزدیك دو سال قبل این دو طرح را به هم تشبیه كردم و گرفتاری های آینده هر دو را پیش بینی نمودم و حال می بینید كه یكی از معضلات دولت تدبیر و امید، چگونگی ادامه پرداخت یارانه مستقیم است و البته خوشبختانه اجرای گسترده و وسیع طرح پزشك خانواده را در تمام استانها، به زمان و شرایط بهتری در آینده موكول نموده است.

5-  اصلاً چرا مازندران؟ اگر بپذیریم كه استان فارس بدلیل بافت جمعیتی و جغرافیایی می توانست به نوعی برای آغاز طرح مناسب باشد، مازندران دقیقاً به همین دلایل نمی توانست انتخاب درستی باشد؟

استان فارس هم استان مناسبی برای این طرح نبود و نارضایی مردم در آنجا هم خود را بروز داده است. اصولاً در استان مازندران با توجه به سطح رفاهی به نسبت بهتر مردم نسبت به سایر استانها و نزدیکی و در هم تنیدگی بافت شهری و روستایی، مشكل چندانی در دسترسی و ویزیت های عمومی و تخصصی سرپایی وجود نداشت. بلكه اشكال بیشتر در سطح ارجاع و بستری، و نیز هزینه های پاراكلینیك بود، آن هم نه به شدت سایر استانها، كه با نحوه فعلی اجرا طرح، این مشكلات كمتر كه نگردیده بیشتر هم شده است.

6-   می توانید بگویید با اجرای این طرح، چه مشكلاتی در استان بوجود آمده؟ بگذارید پله پله بالا برویم. ابتدا مردم؟

اوّلاً پوشش بیمه ای كامل نیست. ثانیاً تعداد زیادی از مردم بدلایل مختلف، پزشك خانواده خود را هنوز انتخاب نكرده اند. لذا برای اینها، خصوصاً گروه دوم كه بیمه دارند ولی پزشك خانواده ندارند، هزینه ها بشدت افزایش یافته است و همان میزان ناچیز 25 تا 30% سهم  بیمه ها را دریافت نمی كنند. هزینه مردم برای دارو و خصوصاً برای اقدامات پاراكلینیك به شدت افزایش یافته است.  

7- و گروه های پزشكی؟

در گروههای پزشكی اثرات طرح متفاوت بوده است.

در گروه پزشكان عمومی كه وارد این طرح شده اند، فعلاً دریافت های بهتری نسبت به قبل دارند و نسبتا راضی هستند. البته شاید به این دلیل که فعلاً تكلیفی به جز ثبت پرونده خانوار در سامانه و مهمور كردن دفاتر بیمه ای ندارند. گروهی از پزشكان عمومی كه مطب های MMT دارند نیز تفاوت چندانی نسبت به قبل ندارند. هرچند كه مهر نظام پزشكی شان برای رسیدگی به بستگان نزدیكشان و حتی خودشان نیز فایده ای ندارد و هزینه دارو و موارد پاراكینك را باید از جیب بپردازند!

امّا گروه سوم كه بدلایل مختلف از جمله بالا بودن سن، آینده مبهم طرح و نارسا و ناقص بودن بستر خدمتی تعریف شده در طرح، در این طرح وارد نشده اند، به شدت حال و آینده شغلیشان تحت تأثیر قرار گرفته است و باید برای این گروه فكری شود و تصمیمی عاقلانه و عادلانه گرفته شود.

البته حتی گروهی كه در این طرح وارد شده اند از بعضی رفتارهای ناهنجار مراجعه كنندگان و افزایش بار مراجعه بی دلیل و محاسبه نشده شاكی اند و دائما شكایت هایی به مراجع مختلف از جمله نظام پزشكی دارند كه پیش بینی می كنیم در آینده و به دلیل حجم بالای كاری ناشی از مأموریت های تعریف شده در طرح كه بعده پزشكان گذارده شده و نیز كاهش درآمدهای این عزیزان بدلیل هزینه های مختلف از جمله پرداخت حق الزحمه همكاران ماما، این شكایات بیشتر نیز خواهد شد.

امّا گروه چهارم پزشكان عمومی، عزیزانی هستند كه در مراكز بهداشتی درمانی دولتی مشغولند و بار كاری اینها بشدت افزایش یافته و در واقع به دلیل اینکه پزشکان خانواده در حال حاضر به هیچ وجه در «مراقبت های بهداشتی» که از وظایف تعریف شده شان در این طرح است مشارکت ندارند، هم اكنون عمده ی بار مراقبتهای بهداشتی، همچون سابق،  به عهده اینها گذارده شده. ولی بار مراجعه بیماران پزشک خانواده، عملا فرصت رسیدگی به وظایف بهداشتی را از ایشان گرفته است. ضمنا پرداخت هایشان بسیار با تاخیر و با كسورات فراوان همراه است.

همچنین باید از حقوق همكاران ماما و پرستاران گفت كه هم اكنون تكلیف مشخصی برای پرداخت آن مشخص نشده. هرچند اخیراً گفته اند كه پزشكان باید 12% از درآمد خود را به آنها بپردازند كه این هم خود تبعاتی دارد. پزشكان متخصص داخلی و اطفال هم بشدت دچار افت درآمد شده اند و مدام شكایاتی از آنها به نظام پزشكی می رسد.

سایر متخصصین در قسمت درآمدهای نقدی، تفاوت چندانی نداشته اند امّا درآمدهای بیمه ایشان كاهش چشمگیر داشته است. همین وضعیت نیز در رشته های پاراكلینیك وجود دارد.

8-   آن گروه از پزشكان عمومی كه راضی هستند، پیش از این مشغول چه كاری بودند؟

عده ای از این عزیزان قبلاً مطب های فعالی داشته اند. اینها به جز این كه كارشان بیشتر شده است و وقت بیشتری برای این كار می گذارند، تفاوت درآمد چندانی نداشته اند، ولی بیشتر شكایت ها مربوط به نحوه ی اجرای طرح، از جانب این گروه است. امّا عده ای از پزشكان عزیز كه قبلاً مطب نداشته اند و یا مطب خیلی فعالی نداشته اند، از این طرح بهره مند شده اند و از پرداخت ها رضایت بیشتری دارند، هرچند شكایت از نحوه برخورد مراجعه كنندگان در اینها هم زیاد است.

9-  فكر می كنید این رضایت، با توجه به اینكه شنیده شود همین حالا هم تعداد زیادی از آنها مرتب در حال اعتراض به نحوه پرداخت و برخی از قواعد و مقررات مصرح طرح هستند، تا كی ادامه می یابد؟

به نظر اینجانب: 1- تا وقتی كه وحدت رویه كشوری جهت انجام این طرح برقرار شود و البته مازندران و فارس را هم مثل سایر استانها در نظر بگیرند 2- انجام طرح در یك پروسه ی زمانی طولانی تر و بتدریج در تمام سطوح و شهرها اجرایی شود 3- پزشكان حق اعتراض ثبت به تصمیمات غلط را داشته باشند، مانند انگلستان كه یكی از الگوهای طراحان طرح در این بوده 4- برای پزشكان بخش خصوصی نیز حد و حدود سنی و نیز بازنشستگی تعریف شود و پزشكان بازنشسته یا دارای حدود مشخص سنی بتوانند مطب خود را داشته باشند و از پرداختهای بیمه ای بهره ببرند و بالاخره سوالاتی از این قبیل بی پاسخ باقی بماند و نیز آموزش عمومی جامعه به سطح مطلوب نرسد، این ناراحتی ها و نارضایتی های جدیدتر و بیشتری وجود خواهند داشت.

10-  در جریان هستید كه وزیر محترم بهداشت هم، صراحتاً از اتلاف منابع و عدم توفیق اجرای طرح با شیوه كنونی گفته اند. دا نشگاه علوم پزشكی مازندران به عنوان مجری استانی طرح نیز، در آسیب شناسی ارائه شده به وزارت بهداشت، هیچ توفیقی برای اهداف طرح متصور نشده است. اصرار به اجرای یك طرح پر ایراد كه اینهمه اتلاف منابع مالی و مشكلات مردم را در پی داشت، چگونه توجیه می شود؟

خوشبختانه وزیر محترم بهداشت و معاونت محترم بهداشتی وزارتخانه و ریاست محترم دانشگاه مازندران و معاونتهای بهداشت و درمان این دانشگاه، به چالشهای متعدد این طرح واقفند و خوشبختانه وزارت بهداشت جلوی اجرای این طرح در سایر استانها را گرفته اند. امّا بنظر می رسد گروهی از طراحان اولیه این طرح، مازندران و فارس را وجه المصالحه قرار داده اند و می خواهند به هر نحو ممكن این طرح را در این دو استان به پیش برند در واقع این دو استان پایلوت كشوری شده اند.

11-  آیا شما و مسوولین صنفی پزشكان، راه حلی هم برای برون رفت از این مشكلات ارائه داده اید؟

اینجانب با استناد به گزارش مفصل آسیب شناسی كه توسط رئیس محترم دانشگاه به جناب وزیر ارائه كردند. سه پیشنهاد مشخص داده ام:

1- مازندران هم مانند سایر استانهای كشور، این طرح را در سطح شهرهای زیر 50 هزار نفر اجرا نماید.

2- مازندران در سطح شهرهای زیر یكصد هزار نفر اجرا نماید یعنی بین فارس با سایر استانهای كشور قرار گیرد تا بدین ترتیب طرح در سه سطح در كشور اجرا و مورد ارزیابی قرار گیرد.

3- در صورتی كه اصرار بر این است كه این طرح به شكل كنونی در مازندران ادامه یابد، قرار داد *FFS بیمه ها برای پزشكانی كه وارد این طرح نشده اند مجدداً برقرار گردد، یعنی در دولاین كاملاً مجزا، پزشكانی كه وارد طرح شده اند FFS سرویس نداشته باشند، ولی پزشكان خارج از طرح FFS بگیرند، تا بدینوسیله و با اجرای موازی این دو روش، نتایج در یك استان هم مورد ارزیابی، و رضایت مردم و پزشكان مورد مطالعه قرار گیرد.

12- و پاسخ مسوولین به این پیشنهادات؟

 آقای دكتر هاشمی وزیر محترم و معاون محترم بهداشتی ایشان، جناب دكتر سیاری، دلشان با ماست. امّا به نظر می رسد محذوراتی دارند كه ما دقیقاً نمی دانیم!

13-سخن آخر!

 و سخن آخر اینكه نظام پزشكی ساری و انجمن پزشكان عمومی این شهرستان، علیرغم انتقادات اساسی كه داشتیم و داریم، با گذاشتن جلسات كارشناسی متعدد و صرف وقت بسیار، پیشنهادات اجرایی و بسته ی خدمتی مناسبی را تدوین و با حضور همكاران دانشگاه و معاونت بهداشتی ارائه نمودیم، كه استقبال زیادی هم از آن شد، امّا بنظر می رسد اراده ستاد اجرایی وزارتخانه چیز دیگری است. هرچند كه این ستاد عملاً پیش از هفت ماه تعطیل بود!

الهی وفقنا لما تحب و ترضا. والسلام.