مشاهده شماره خبر3923

بررسی چالش صنعت داروی ایران از دیدگاه دولتی‌ها و خصوصی‌هابه نظر می‌رسد که دعوای بین تولیدکنندگان و واردکنندگان دارو، همان دعوای قدیمی نفع شخصی و نفع عمومی است، درگیری‌ای که در آن دولت اگر خود یک طرف ماجرا نباشد، جانب‌دار کسی است که نفع خصوصی‌اش با نفع اجتماعی همسو‌تر است. دولت وقتی خود تولید‌کننده نیست، از سایر تولید‌کنندگان حمایت می‌کند. اما صنایع تولیدی دارو، این‌بار زیر تیغ اتهام کسی رفتند که همیشه به عنوان حامی آنها شناخته می‌شود، نماینده دولت در حوزه سلامت: وزیر بهداشت.

به گزارش سلامت نیوز،سهم پایین ایران از بازار داروی جهانی صدای وزیر بهداشت را هم درآورده است. حسن قاضی‌زاده هاشمی معتقد است که این مساله به علت ضعف زیرساخت‌های صنعت است، اما فعالان صنعت نظر دیگری دارند.

روزنامه «تعادل» در گفت‌وگو با رییس سازمان غذا و دارو و مدیرعامل یکی از شرکت‌های دارویی ایران، جویای چالش حقیقی این صنعت راهبردی شد.

«درحوزه صادرات کاربلد نیستیم»، این گوشه‌یی از صحبت‌های وزیر بهداشت درباره صنعت تولید داروی ایران است. صحبت‌هایی که گلایه وزیر را از روند ناسالم رقابتی صنایع داروسازی کشور نمایان می‌کند. اما چه چیزی باعث شده آقای وزیر گلایه‌مند باشد؟

داستان تولید دارو در ایران بسیار گیج‌کننده است و روایت‌‌های متفاوت و گهگاه متضادی دارد. می‌توان برداشت‌های متفاوتی از وضعیت بازار و صنعت دارو داشت، بسته به آنکه شنونده کدام راوی باشید. از طرفی توان صنایع داروسازی ایران هر روز بیشتر از دیروز تبلیغ می‌شود، از طرف دیگر مقامات از کنترل واردات برای حمایت از این صنایع می‌گویند. از یک‌سو گهگاه خبرهایی از کمبودهای مختلف دارویی و شکایات بیمارانی که در صف دارو مانده و به خود دارو نرسیده‌اند به گوش می‌رسد، از دیگرسو ولی، هم‌صدایی اغراق‌آمیز تاجران با این ادعا، این شک را برمی‌انگیزد که تمام این سروصدا به خاطر از دست رفتن نفع شخصی کسانی است که از گسترش تولید متضرر شده‌اند.

به نظر می‌رسد که دعوای بین تولیدکنندگان و واردکنندگان دارو، همان دعوای قدیمی نفع شخصی و نفع عمومی است، درگیری‌ای که در آن دولت اگر خود یک طرف ماجرا نباشد، جانب‌دار کسی است که نفع خصوصی‌اش با نفع اجتماعی همسو‌تر است. دولت وقتی خود تولید‌کننده نیست، از سایر تولید‌کنندگان حمایت می‌کند. اما صنایع تولیدی دارو، این‌بار زیر تیغ اتهام کسی رفتند که همیشه به عنوان حامی آنها شناخته می‌شود، نماینده دولت در حوزه سلامت: وزیر بهداشت.

رقابت ناسالم صنایع داروسازی در بازاری محدود

وزیر بهداشت روز چهارشنبه میهمان شرکت سینادارو بود تا از محصول جدید این شرکت درحوزه چشم‌پزشکی رونمایی کند. قاضی‌زاده هاشمی که خود چشم‌پزشک است، از تولید داخلی اشک چشم مصنوعی یک‌بار مصرف برای نخستین‌بار در خاورمیانه انجام می‌شود، مشعوف بود، اما در سخنرانی به نکاتی اشاره کرد که از نوعی گلایه‌مندی حکایت داشت. او با انتقاد از رویه شرکت‌های داخلی داروسازی گفت که بین این شرکت‌ها رقابتی ناسالم وجود دارد.

بی‌توجهی به تحقیق و توسعه، ازجمله انتقادهایی است که همواره به صنایع دارویی کشور وارد می‌شود. مساله‌یی که منجرشده تا نوآوری کمتری در محصولات این صنایع دیده شود و بازار‌های خارجی دور از دسترس‌شان باشد. وزیر بهداشت نیز این‌بار همین انتقاد را مطرح کرد و گفت که نگاه شرکت‌های داخلی داروسازی فقط به بازار داخلی است. وی همچنین گفت که زیرساخت‌های لازم برای صادرات درکشور وجود ندارد.

به نظر می‌رسد که گلایه وزیر، به نوعی رقابت باشد که در بازار محدود داخلی دارو و در نبود نوآوری میان شرکت‌های داروسازی شکل گرفته است. هرچند سهم بزرگ‌تر بازار داروی ایران دراختیار شرکت‌های دولتی است، اما شرکت‌های خصوصی از نظر تعداد بر دولتی‌ها برتری دارند. این شرکت‌ها برای دراختیار گرفتن بازار داخل، به جنگ یکدیگر رفته‌اند، درحالی که قاضی‌زاده هاشمی معتقد است، با نگاه گسترده‌تر و دستیابی به بازار‌های بزرگ‌تر می‌توان به رقابت سالم پرداخت و راه را برای افزایش سرمایه داخلی باز کرد. «به جای آنکه در کار یکدیگر اخلال ایجاد کنیم، باید نگاه وسیع‌تر داشته باشیم.»

بله! کمبود داریم

سازمان غذا و دارو، زیرمجموعه‌یی از وزارت بهداشت است و رییسش معاون وزیر. همان‌طور که از اسم سازمان برمی‌آید، متولی تصمیمات و سیاست‌های مرتبط با دارو درکشور، سازمان غذا و داروست. برای کند و کاو بیشتر موضوع، سراغ رییس این سازمان رفتیم. رسول دیناروند، مواضع وزیر بهداشت را تصدیق کرد و گفت که صنایع داروسازی کشور با ضعف‌های زیرساختی مواجه هستند. دیناروند با بیان‌ اینکه صادرات کشور درحوزه صنایع دارویی ضعیف است، این مساله را ناشی از نبود زیرساخت‌های مناسب دانست، اما تاکید کرد که برنامه‌های 10ساله برای عبور از این وضعیت و ایستادن در نقطه مطلوب وجود دارد. ضعف صنعت و نبود نوآوری، جلوی ورود کشور به بازارهای بین‌المللی را گرفته است، اما آیا اقتصاد تنها قربانی این ضعف است؟ زمزمه‌های بسیاری از کمبود‌های مختلف دارویی درکشور شنیده می‌شود. هرچند این کمبودها در دولت یازدهم کاهش قابل ملاحظه‌یی داشته، اما وجود آن همچنان موجب نگرانی است. ضعف صنایع داروسازی داخلی، یکی از عللی است که به این کمبودها دامن می‌زند. چراکه اولویت کشور با تامین نیاز دارویی از صنایع داخلی است.

دیناروند وجود کمبودهای دارویی را نیز پذیرفت و گفت «عرضه برخی از محصولات دارویی که تولید داخل دارند با محدودیت روبه‌روست و عرضه آنها درکشور کم است.»

وی همچنین درپاسخ به «تعادل» که از تاثیر محدودیت‌های اعمال شده سازمان غذا و دارو بر واردات، در بهم خوردن تعادل بازار دارو و دشواری دسترسی بیماران به آن پرسید، گفت: «محدودیت‌های اعمال شده توسط سازمان غذا و دارو برای حمایت از تولید داخل است، نه برای محدود کردن بیماران.»

تحریم‌ها می‌روند، اما تاثیرشان نه

خود صنایع چه نظری درباره علل سهم کم محصولات این صنعت از بازار جهانی دارند؟ محمدحسن واصفی مدیرعامل شرکت‌ سینادارو است. او گفت که تحقیق و توسعه در صنایع دارویی، تنها برای رفع کمبودهایی کشور انجام می‌شود. واصفی گفت که نوآوری و دستیابی به فرمول‌های جدید دارویی، بسیار هزینه‌بر است و بنابراین شرکت‌های داخلی تمرکزشان را بر تولید فرمولاسیون داروهایی گذاشته‌اند که به‌طور کامل از خارج از کشور تهیه می‌شوند. این مساله هرچند باعث جایگزینی واردات با تولید داخل شده است، اما خود گواهی است بر این ادعا که نگاه صنایع داخلی داروسازی محدود به رقابت در بازار کوچک داخلی است.

البته این عضو اتاق بازرگانی ایران به مساله جالبی نیز اشاره کرد: صنایع دارویی به هرحال وابسته به واردات ماده موثره هستند. آسیب ندیدن این صنایع در شرایط تحریم، تاکنون وابسته به فرآیندهای دور زدن تحریم‌ها بوده است، فرآیندهایی که دشوار و هزینه‌برند. هرچند امید زیادی به برچیده شدن تحریم‌ها وجود دارد، اما واصفی معتقد است که تاثیر تحریم‌ها به این زودی‌ها از بین نخواهد رفت. این مساله مانع سرمایه‌گذاری‌های خارجی شده و درکنار فرآیند دور زدن تحریم‌ها، هزینه‌های زیادی را به صنایع داروسازی کشور تحمیل می‌کند.

این فعال صنعت داروسازی، از تاثیر تحریم‌ها و وابستگی دارویی در نگاه نازل به تحقیق و توسعه و سهم کمرنگ در بازارهای جهانی می‌گوید و این با نظر وزیر بهداشت درتضاد است که ضعف زیرساخت‌های صنعتی را عامل اصلی این موضوع می‌داند.

هرچند داستان بازار دارویی ایران به شکل‌های مختلف روایت می‌شود، اما همه راوی‌ها در یک نقطه اشتراک نظر دارند و آن هم اینکه سهم ایران از بازارهای جهانی بسیار کم است. البته علل مختلف و حتی متضادی برای این سهم کم عنوان می‌شود، از ضعف زیرساخت‌ها تا تاثیر تحریم‌ها. نگاه به بازار جهانی، جدای از سودآوری برای صنعت می‌تواند باعث نوآوری در تولید شود. نوآوری، جدای از بالابردن کیفیت داروها، امکان تولید بالاتر را نیز فراهم می‌کند و از کمبودها می‌کاهد. ورود به بازار خارجی به نفع مصرف‌کننده داخلی است. اما باید دید که آیا صنعت تمایلی به ورود به این بازار دارد؟