مشاهده شماره خبر4125

توصیه های تغذیه ای برای سلامت پوست و مو

دکتر همایون مژده‌ای آذر متولد 1348 و فارغ‌التحصیل دانشگاه جندی‌شاپور اهواز است. بورد تخصصی خود را در رشته پوست و مو دریافت کرده است. عضو انجمن پوست و موی ایران و عضو آکادمی متخصصین پوست و موی اروپا EADV

تأثیر مکمل‌ها بر سلامت پوست

زمانی که صحبت از مکمل‌هاست در واقع به قسمتی از رژیم غذایی و اجزای آن شامل اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب و ویتامین‌ها و املاح اشاره می‌شود که دچار نقصان است و می‌خواهیم آن را تکمیل کنیم؛ بنابراین یادمان باشد که مکمل‌ها جایگزین خوردوخوراک نمی‌شوند بلکه در کسانی استفاده می‌شود که دچار نقص تغذیه‌ای هستند.

رژیم غذایی از پروتئین، کربوهیدرات‌ها، اسیدهای چرب، املاح و ... تشکیل می‌شود. هر یک از این‌ها به‌صورت مکمل‌های صناعی و خوراکی و تزریقی و حتی فرم‌های موضعی وجود دارند. در واقع با استفاده از مکمل‌ها بایستی کمبود این مواد را در بدن جبران کرد. هر یک از اجزا خواص و اهمیت خود را در سلامت پوست و مو و ناخن ایفا می‌کند. به‌طور مثال کمبود آهن علاوه بر اینکه علائمی ازلحاظ داخلی مثل کم‌خونی ظاهر می‌شود، باعث تغییرات دیگر مثل ریزش مو و تغییر در رنگ و جنس پوست شود. فرد دچار کمبود شدید آهن، ممکن است، ترمیم پوست و رشد موهایش متوقف شود.

همین توضیح در مورد بقیه ریزمغذی‌ها و ویتامین‌ها نیز وجود دارد. عنصر روی می‌تواند در ساخت‌وسازهای بدن و در ترمیم‌های پوستی و در رشد و نمو موها و ناخن‌ها مؤثر باشد. حتی اگر هم از دیدگاه داخلی نگاه کنیم، کمبود این‌ها علائم داخلی مثل اشکال در سیستم گوارش و اعصاب و تغییرات روحی و روانی یا حتی منجر به مرگ می‌شود.

با استفاده از مکمل‌های حاوی روی و آهن می‌توان این کمبودها را جبران کرد. هر یک از ویتامین‌ها به‌نوبه خود نقشی در سلامت و زیبایی پوست‌دارند. از جمله: کمبود ویتامین سی باعث اختلال در تمامیت و استحکام بافت‌های نگه‌دارنده پوست می‌شود. همچنین باعث کاهش رشد شده و روی سیستم‌های مغذی پوست و خون‌رسانی تأثیرگذار است. مخاط‌ها به‌خصوص نیاز به این املاح و ویتامین‌ها دارند. به همین دلیل است که گاهی اوقات پزشک با معاینه و علائم بالینی، اقدام به تجویز مکمل می‌کند و بعضی‌اوقات با انجام آزمایش‌هایی مقدار این مواد را تعیین کرده و با توجه به آن مکمل را تجویز می‌کند.

عوامل مؤثر بر ریزش مو

تقریباً تمامی افراد در دوره‌ای از زندگی خود، ریزش مو و بسیاری از مشکلات مربوط به مو را تجربه می‌کنند و این امر هیچ ارتباطی به جنسیت افراد ندارد. طاس شدن، پدیده‌ای شایع است که در بسیاری از آقایان پس از دهه ۲۰ و در اوایل دهه ۳۰ اتفاق می‌افتد. ریزش مو؛ فرایندی طبیعی است که طی آن، موها از جای خود بیرون آمده و موهای جدید و بهتر جایگزین آن‌ها می‌شود.

اما برخی اوقات این ریزش مو بنا به دلایل متعددی شدیدتر خواهد شد و عدم تعادل در مواد مغذی در بدن، یکی از علل عمده این ریزش محسوب می‌شود. ویتامین‌هایی بسیار مهم وحیاتی برای جلوگیری از ریزش موها وجود دارند. این ویتامین‌ها، پوست سر را تغذیه کرده و موجب تقویت و رشد موهای جدید و سالم‌تر می‌شوند. بسیاری از این ویتامین‌ها، خاص مردان فرموله شده و همزمان با کنترل ریزش مو و حفظ همان مقدار مو در سر، می‌تواند به‌عنوان یک روش مؤثر پیشگیری‌کننده از ریزش مو موردتوجه قرار گیرند.

به‌علاوه این ویتامین‌ها نقشی بسیار مهم و کلیدی را در تحریک رشد موها بر عهده‌دارند. الگوی ریزش مو در مردان وزنان متفاوت است. در الگوی ریزش مردان، نازک شدن تارهای مو معمولاً از شقیقه‌ها شروع‌شده و به سمت مرکز سر پیش می‌رود و بااین‌وجود که جز در موارد خاص، بیماری یا مشکل خاصی محسوب نمی‌شود، اما از دید بسیاری از مردان ازنظر زیبایی اهمیت بسیار زیادی دارد.

ویتامین‌های مؤثر در رشد مو

ویتامین‌های مو برای مردان، فولیکول‌های مو را تقویت کرده و عوامل ریزش مو را تحت کنترل خود درمی‌آورند و موجب رشد سریع‌تر آن‌ها خواهند شد. ضمن آنکه، بسیاری از این ویتامین‌ها، باعث ضخیم‌تر شدن تارهای مو نیز می‌شوند. این ویتامین‌ها از ترشح dihydrotestosteron دی هیدرو تستوسترون، آندروژنی که مسئول ریزش و کاهش مو در مردان است، جلوگیری می‌کند. کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن نیز می‌تواند منجر به ریزش موها شود؛ بنابراین اینکه چگونه می‌توان ریزش موها را کنترل کرده و چه ویتامین‌هایی برای رشد و تقویت موها مفید و مؤثر هستند، جزء سؤالات بسیار رایج و متداول در میان مردانی است که نگران از دست دادن موهای خود هستند. B کمپلکس یکی از بهترین ویتامین‌ها برای رشد موها به شمار می‌رود. این ویتامین شامل تیامین (B1)، ریبو فلاوین (B2)، نیاسین (B3)، اسید پانتوتنیک (B5)، اسید فولیک (B9)، پیریدوکسین (B6)، بیوتین (B7) و Cyanocobalamin(B12) است.

این ویتامین در ترکیب با اسیدهای آمینه، فولیکول‌های مو را برای تولید موهای جدید تقویت می‌کند. ازاین‌رو مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین B کمپلکس، برای رشد موها بسیار لازم و ضروری است. ویتامین E، علاوه بر تأثیرات مطلوبی که بر پوست می‌گذارد، به‌عنوان یکی از ویتامین‌های مؤثر در رشد موها نیز موردتوجه قرار می‌گیرد. این ویتامین با افزایش گردش خون در پوست سر منجر به رشد بهتر موها می‌شود. به‌علاوه این ویتامین موجب بهبود بافت مو و درخشان‌تر شدن آن خواهد شد.

ویتامین دیگری که نقش بسیار مهمی در جلوگیری از ریزش موها بر عهده دارد، ویتامین C است. این ویتامین هم با تحریک گردش خون بهتر در مویرگ‌های پوست سر، موجب حفظ سلامت می‌شود و داشتن پوست سر سالم و مهیا برای رشد موها، از عوامل مهم تقویت و تسریع رشد موها محسوب می‌شود. در ضمن این ویتامین از آسیب‌های مو نیز جلوگیری می‌کند.

رتینول که بیشتر آن را بانام ویتامین A می‌شناسیم، برای ترمیم فولیکول‌های آسیب‌دیده مو و جلوگیری از خشکی موها بسیار ضروری خواهد بود. ویتامین A نه‌تنها موجب افزایش رشد موهای سالم می‌شود، بلکه به حفظ سلامت پوست، ناخن و چشم‌ها نیز کمک زیادی می‌کند. مصرف کافی ویتامین‌های مو برای مردان، می‌تواند باعث کندی روند نازک شدن و طاسی سر در این افراد شود. برای داشتن موهایی سالم و قوی با تارهای ضخیم، علاوه بر مصرف این ویتامین‌ها، داشتن رژیمی سالم، مغذی و متعادل و نوشیدن آب کافی، بسیار حائز اهمیت است. این برنامه‌ریزی صحیح، علاوه بر تمامی این مزایا، از بروز بسیاری از مشکلات مربوط به مو نیز جلوگیری خواهد کرد.

عوارض استفاده ناصحیح از مکمل‌ها

همان‌طور که استفاده از مکمل‌ها می‌تواند مفید باشد، درصورتی‌که استفاده از آن‌ها مبتنی بر اصول علمی نباشد، می‌تواند عارضه‌هایی را به دنبال داشته باشد. مثلاً مصرف ویتامین‌های محلول در چربی می‌تواند با تجمع در برخی بافت‌ها مثل کبد باعث آسیب‌رسانی به این حوزه‌ها شود. مصرف روی و تجمع آن می‌تواند منجر به رقابت در جذب مواد دیگر باشد طوری که بدن به‌جای اینکه بتواند آهن را جذب کند، روی را جذب کند و بدن باعث کمبود آهن شود. برخی از املاح در بروز برخی انواع سرطان‌های پوستی و بدنی دخالت می‌کند؛ بنابراین آگاهی داشتن از انواع مکمل‌ها و خواصشان و مقدار موردنیازشان و برعکس مقادیری که باعث مسمومیتشان می‌شود، بسیار ضروری است.

ویتامین دی، اشعه آفتاب و تأثیر آن بر پوست

ویتامین دی یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های موردنیاز بدن است. ثابت‌شده مقادیر موردنیاز آفتاب در روز از طریق شاید دو سه ساعت قرار گرفتن در آفتاب در هفته تأمین می‌شود و مقادیر بیشتر منجر به عوارض حاد و مزمن شود. توصیه‌ای که می‌شود، استفاده از پوشش مناسب به‌خصوص با لبه 5/7 تا 7 سانت و عدم قرار گرفتن در معرض آفتاب به‌خصوص در زمان اوج آفتاب و استفاده از ضد آفتاب با اس پی اف حداقل 15 و در روزهای حساس حداقل 30 و تکرار آن هر سه ساعت یک‌بار. خصوصاً برای افرادی که در محیط‌های باز مشغول به کار هستند. قیمت و شکل خیلی مهم نیست بلکه کیفیت و قدرت ضد آفتاب‌ها، سلامت پوست را تضمین می‌کند.

تأثیر مکمل‌ها به تفکیک در زنان و مردان

در خصوص برخی از مکمل‌ها، نیاز روزمره در خانم‌ها و آقایان تفاوت چندانی نمی‌کند؛ اما به‌طور مثال در خانم‌ها در زمان سیکل‌های ماهانه که به‌طور عادی دفع آهن‌دارند یا در زمان بارداری میزان موردنیاز املاح و ویتامین‌ها متفاوت خواهد بود. همچنین توجه به این نکته ضروری است که بسیاری از مکمل‌ها مقدار املاح و ویتامین‌ها در آن‌ها به‌اندازه فرد 60-50 کیلویی تنظیم‌شده است. با این آمادگی ذهنی که متوسط افراد جامعه این میزان وزن را دارند و هدف از استفاده از مکمل‌ها تأمین نیاز روزانه است.

پوست و آلودگی هوا

زمانی که صحبت از آلودگی هوا می‌شود، ابتدا بحث ذرات ریز پیش می‌آید که قطر آن‌ها بزرگ نیست و می‌توانند خود را به مجاری تنفسی برسانند؛ اما ذکر این نکته نیز ضروری است که در این شرایط باید موادی را استفاده کرد که باعث افزایش ایمنی سیستم‌های بدنی می‌شود. به همین منظور استفاده از غذاها و سبزی‌هایی که حاوی انتی اکسیدان ها هستند بسیار توصیه می‌شود. به‌خصوص استفاده از میوه‌هایی بارنگ سبز سیر و یا قرمز و همچنین استفاده از شیر و مایعات حداقل روزی 8-7 لیوان در افراد بالغ توصیه می‌شود.