| آنها می‌گویند هرچند ارزآوری و ارزش افزوده صادرات دارو بسیار بالاست، اما سطح فعلی تولید و رده داروهایی که ایران در تولید آنها دستی بر آتش دارد، نافی خود این تمایل است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تعادل از جمله مشکلات پیش پای صادرات دارو در ایران اما باید به نبود بازارهای مناسب به عنوان مقاصد صادراتی و نیز ژنریک بودن داروهای ایرانی اشاره کرد و همین شاید دلیل کافی به دست دهد که چرا تولید‌کنندگان داروی ایرانی نمی‌توانند چندان روی صادرات حساب باز کنند. داروهای ژنریک برخلاف داروهای تجاری، می‌توانند توسط هر تولید‌کننده‌یی تولید شوند حال آنکه داروهای تجاری، تحت اعتبار برندهای خاصی به بازار می‌آیند و درواقع در انحصار تولید‌کننده‌ها و شرکت‌های خاص هستند.
ترجمان ساده این جملات این است که تولید‌کنندگان داروی ایرانی نمی‌توانند با در اختیار داشتن توان تولید و صادرات برای مثال مسکن‌ها و آنتی‌بیوتیک‌های همه‌گیر، در اندیشه تسخیر بازارهای جهانی باشند.
در این میان اما تولید‌کنندگان ایرانی دارو یک برگ برنده دارند که آن هم البته تنها در اختیار صنعت دارو نیست و تقریبا همه از آن بهره‌مند هستند: تولید داروهای ژنریک و معمولی، مانند تولید در اکثر صنایع غیر «های‌تک»، در ایران ارزان‌تر از بسیاری از دیگر نقاط جهان تمام می‌شود.
شاید به همین دلیل باشد که بازار داروهای ژنریک در کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان به نوعی در تسخیر داروهای ایرانی هستند. با این همه و اگر قرار تنها بر تمرکز بر همین یک عامل باشد، می‌توان پرسید که چرا ایران باید به سمت تولید دارو برود و نه برای مثال تولید تایر؟ از طرفی ناصر ریاحی، رییس انجمن واردکنندگان دارو معتقد است، طرح تحول سلامت به ضرر واردکنندگان دارو تمام شده و واردکنندگان را نادیده گرفته است. پیش از اینها، از قول رسول دیناروند، معاون وزیر بهداشت و رییس سازمان غذا و دارو نقل شده بود که صادارت دارو در ایران باید به حدود 500میلیون دلار در سال برسد و تقریبا 2برابر شود. حالا هم البته حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت خبر از 2برابر شدن صادرات دارو در کشور داده و البته گفته که این میزان صادرات هم کافی نیست و ما باید برای ده‌ها برابر شدن آن تلاش کنیم.
به گزارش مهر، سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی در حاشیه مراسم تقدیر از دستاوردهای دارویی و تجهیزات پزشکی کشور با اشاره به وضع عوارض جدید برای کالاهای آسیب‌رسان در حوزه سلامت گفت: در حال حاضر هزینه کالاهای آسیب‌رسان را خانواده‌ها و همه مردم می‌پردازند، در حالی که اگر افرادی می‌خواهند به بدن‌شان آسیب برسانند باید هزینه آن را خودشان بدهند.
هاشمی با اشاره به افزایش بیش از دو برابری صادرات دارو در دو سال و نیم گذشته تاکید کرد: برای اینکه در حوزه صادرات دارو به تراز مثبت برسیم در درجه اول حمایت از تولید داخل لازم است. ما نمی‌گوییم واردات نداشته باشیم بلکه معتقدیم واردات باید در فناوری و مواد اولیه دارو باشد تا با تولید داخل، صادرات ما بیشتر شود.
وزیر بهداشت افزود: با تمام تلاش‌هایی که صورت گرفته صادرات دارو در دولت یازدهم دو برابر شده است اما این رقم کافی نیست و باید با نوسازی و بازسازی صنایع دارویی ده‌ها برابر شود. وی ادامه داد: باید صنعت دارویی به استانداردهای بین‌المللی دست یابد، البته حمایت‌های بانکی و ارائه تسهیلات ضروری است. در حال حاضر وزارت بهداشت بالاترین مشوق‌ها را برای حمایت از تولید داخل دارو در نظر گرفته است و در خرید دارو ۷۵درصد قیمت برند را در نظر می‌گیرد.
قاضی‌زاده هاشمی تاکید کرد: برای ما بیش از کمیت، کیفیت مقدم است و تولید داخلی دارو باید با کیفیت باشد، زیرا ما مسوول سلامت مردم هستیم و مردم به ما اعتماد می‌کنند و باید از دارویی حمایت کنیم که اثربخشی داشته باشد.
نمی‌توانیم صادرات را افزایش دهیم
با ناصر ریاحی رییس انجمن واردکنندگان دارو گفت‌وگو کردیم که او در رابطه با صادرات دارو معتقد است: «به دلیل تحریم‌ها و دور بودن از بازارهای بین‌المللی به این صنعت لطمه‌هایی وارد شده است. همین‌طور کارخانه‌های داخلی فاصله معناداری با GMP دارد. در چنین شرایطی تولید‌کنندگان نیاز به بازسازی، ارتقای سطح آموزشی کارکنان و تقویت ارتباط با واحدهای تجاری تراز اول دارند. بنابراین هنوز عرصه برای افزایش نرخ صادرات قابل توجه فراهم نیست. لازم است تا فرهنگ تولید و دانش تولید به کشور تزریق شود.»
ریاحی در رابطه با صادرات داروی ایرانی می‌افزاید: «هم‌اکنون شرکت‌های تولید‌کننده به عراق و سایر کشورهای اطراف صادرات دارند. وزیر بهداشت نیز تلاش بسیاری برای بهبود شرایط صادرات داشته‌اند. برای مثال هر زمان که به کشوری سفر کردند تلاش شده تا زمینه صادرات محصولات دارویی کشور را نیز فراهم کنند، اما به دلیل ناقص بودن GMP و نقص در آزمایشات پیش از مصرف و مدارک لازم باعث شده عملکرد قابل قبولی در این حوزه نداشته باشیم به‌جز چند شرکت داخلی که در حوزه های تک و بایوتکنولوژی فعال هستند مابقی تولید‌کنندگان موفق به صادرات قابل توجه نشده‌اند.
رییس انجمن وارد کنندگان دارو چشم‌انداز این عرصه را در سال‌های آتی خوب ارزیابی می‌کند اما به این معنا نیست که تا سال آینده اتفاقات غیرمنتظره‌یی در صنعت دارو و صادرات آن رخ نمی‌دهد.
وی با اشاره به برنامه وزارت بهداشت در رابطه با افزایش 10برابری صادرات دارو در سال‌های آتی گفت: «تاکنون آنقدر نرخ صادرات ناچیز بوده که افزایش چند برابری آن به عنوان یک تحول چشمگیر مورد توجه قرار نگیرد. در این راستا می‌توان گفت آخرین رقم صادرات داروی کشور 150 میلیون دلار بوده که در مقایسه با نرخ واردات کشور یعنی 1، 2 میلیارد دلار و میانگین جهانی قابل توجه نیست.
5 درصد واردات، 35 درصد از ارزش کل
ریاحی در رابطه با میزان مصرف داروی داخلی می‌افزاید: «بیش از 95درصد داروها تولید داخل بوده اما 5درصدی که وارد می‌شود ارزشی معادل 35درصد حجم داروی مصرفی کشور را دارد. دلیل این اتفاق حرکت سریع رشد علمی در سراسر جهان است. در فاصله کوتاهی داروهای جدید و مورد نیازی ساخته شده و روانه بازار می‌شود و تولید‌کنندگان داخلی نمی‌توانند مراحل ساخت و کپی را به سرعت انجام دهند بنابراین همیشه این فاصله ثابت می‌ماند.
رییس انجمن واردکنندگان دارو، کشورهای تامین‌کننده داروهای مورد نیاز ایران را اروپای غربی و امریکا معرفی کرد و افزود: «بیش از 90درصد نیاز ما را کشورهای اروپای غربی و مابقی را امریکا تامین می‌کند. بازار دارویی کشورهای هند، ژاپن و چین نیز هرگز مورد تایید وزارت بهداشت نبوده و واردات از این کشورها غیرقانونی و ممنوع است. بیشترین اقلام داروهای وارداتی نیز به بیماران سرطانی، ام‌اس و دیابت اختصاص دارد.
نگاه ابزاری به واردکنندگان دارو
از وی در رابطه با طرح تحول سلامت و تاثیر آن بر بازار دارو پرسیدیم و شنیدیم: «در اجرای طرح تحول سلامت تلاش شد تا داروهای تولید داخل تجویز و مورد استفاده مصرف‌کنندگان قرار بگیرد به همین دلیل حجم واردات کاهش یافته است. جامعه واردکنندگان دارو معتقد است که در طرح تحول سلامت رفتار منصفانه‌یی با همه گروه‌ها نشده است. برای مثال وزارت بهداشت سفارش واردات برخی اقلام دارویی را به واردکنندگان می‌دهد اما کالا تا ماه‌ها باید منتظر ترخیص از گمرک باشد و درست در زمانی که به آن دارو نیاز داشتند مجوز ترخیص داده می‌شود. این یعنی نگاه ابزاری به فعالان این عرصه که اصلا شایسته نیست.»
ریاحی در ادامه درخواست ایجاد فضای رقابتی در بازار را دارد. موضوعی که باید با رفتار منصفانه و امکان رقابت با تولید‌کننده داخلی همراه باشد. چراکه بدون رقابت کیفیت محصولات نیز دچار افت می‌شود.
هم‌اکنون که شرایط ثبت داروهای جدید بسیار سخت‌تر از گذشته است می‌تواند فشار بیشتری به بودجه وارد آورد، در نتیجه واردات کاهش یافته و استفاده از داروهای ارزان قیمت هم خانواده تولید داخل افزایش می‌یابد؛ موضوعی که می‌تواند منجر به افت انگیزه در سرمایه‌گذاران خارجی شود.
وی در پایان با وجود گلایه از نگاه غیرمنصفانه و نادیده گرفتن واردکنندگان دارو در طرح تحول سلامت اقدامات کلی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو را ارزشمند ارزیابی کرد؛ چراکه توانسته‌اند به مدرن شدن سیستم‌های تولید، تحول در اقلام تولیدی و افزایش آن تاثیر بگذارند.
|
ثبت فرم ADR
تالار گفتگو