مشاهده شماره خبر5913

پزشک خانواده یا پزشک مُهرزن؟

با وجود گذشت چند سال‌ از آغاز اجرایی شدن پزشک خانواده در کشور، هنوز این برنامه کلان و ملی در مرحله آزمایشی مانده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، این در حالی است که با نگاهی به تجربیات سایر کشورها در این زمینه، اجرایی شدن این برنامه ملی نه‌تنها از هزینه‌های نظام درمان می‌کاهد؛ بلکه اولویت‌های نظام سلامت کشور را از درمان به پیشگیری سوق می‌دهد و موجب رضایت بیشتر شهروندان می‌شود.

ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی در این‌باره گفت: تا زمانی که پزشک خانواده در ایران نهادینه نشود باید زیر بار هزینه‌های سنگین درمانی رفت و همیشه نیز وزارت بهداشت و بیمه‌ها برای تأمین این هزینه‌ها گرفتار خواهند بود. درحالی‌که در تمام کشورهای موفق در حوزه سلامت روند معاینه و درمان اولیه بیماران از کانال پزشک عمومی و خانواده صورت می‌پذیرد. وی گفت: الان مطب پزشکان فوق‌تخصص پزشکی شلوغ و نوبت‌ها چندماهه است ولی مطب پزشکان عمومی خلوت است درحالی‌که در بسیاری از موارد همان داروی متخصص و فوق‌تخصص را یک پزشک عمومی می‌تواند تجویز کند. از طرفی نیز وقتی بیمار به فوق‌تخصص مراجعه می‌کند باید زیر بار ویزیت گران‌تر، هزینه‌های سونوگرافی، MRI و... هم برود و به‌واقع در هیچ کجای دنیا یک روستایی برای درمان در مراحل اول به یک فوق‌تخصص مراجعه نمی‌کند ولی در ایران هر روستایی و شهرستانی‌ به فوق‌تخصص مراجعه می‌کند درحالی‌که می‌توانند در همان محل زندگی‌شان با معاینه پزشکان عمومی که بسیار هم حاذق هستند مورد درمان قرار گیرند.

پزشک خانواده یا پزشک مُهرزن؟

پزشک خانواده از برنامه‌هایی است که هم وزارت بهداشت از اجرایی شدن آن سود خواهد برد هم وزارت رفاه؛ با این حال این برنامه فقط به‌صورت آزمایشی و ناقص در استان‌های فارس و مازندران اجرایی می‌شود. در ابتدای شروع این پروژه، حتی به‌زعم مقامات وزارت بهداشت، پزشکان عمومی که برای این طرح درنظر گرفته شده بودند، به‌عنوان پزشکان «مُهرزن» شناخته می‌شدند. محمد شریعتی قائم‌مقام معاون وقت وزارت بهداشت با اشاره به اینکه پزشک خانواده برای مهر زدن به دفترچه بیمار و ارجاع او به سطح بالاتر نیامده است، گفت: «پزشک خانواده عضوی از خانواده بیمار است و باید از تمام بیمارانش پرونده و سابقه داشته باشد. گاهی مشاهده می‌شود پزشکان پس از ویزیتی کوتاه دفترچه بیمار را مهر زده و او را به سطحی بالاتر ارجاع می‌دهند، درحالی‌که حداکثر 10درصد بیمارانی که به پزشکان خانواده مراجعه می‌کنند نیاز به ارجاع دارند.» این شرایط هنوز برقرار است و هزینه‌ زیادی را به نظام درمان کشور تحمیل می‌کند.

در مدلی که برای اجرای پزشک خانواده روی کاغذ آمده است قرار بر این بوده که پزشک عوامل خطرزای یک فرد، یک خانواده و یک جامعه را بررسی و ارزیابی کرده و یا کاهش داده یا حداقل مدیریت کند این در حالی است که پزشک خانواده هم‌اکنون این کارکرد را به‌دلیل مراجعه مکرر به پزشک و وجود فرهنگ مراجعه به متخصص در ابتدای بیماری به‌دست نیاورده است.

آب رفتن بودجه پزشک خانواده

نکته منفی دیگری که درباره طرح پزشک خانواده حائز اهمیت است، آب رفتن اعتبارات آن است. اگرچه در سال‌های 93، 94 و 95 اعتباری در حدود 2هزار و 27میلیارد تومان برای اجرای این طرح درنظر گرفته شده بود، پزشک خانواده در سال96، تنها یکهزار و 300میلیارد تومان بودجه اختصاصی برای وزارت بهداشت دارد. این کمتر شدن بودجه از آن جهت حائز اهمیت است که طبق آمار تفریغ بودجه، هر ساله درصدی بیش از بودجه مصوبه برای پزشک خانواده صرف شده و در سال‌های 93 و 94 به‌ترتیب 2هزار و 207میلیارد تومان و 2هزار و 229میلیارد تومان هزینه شده است. حال باید دید چنان‌که در لایحه بودجه سال آینده پیش‌بینی شده، بودجه وزارت بهداشت برای اجرای پزشک خانواده آب خواهد رفت یا نه؟

عزمی برای تربیت پزشک خانواده نیست

حدود 90درصد از دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی در مقطع پزشک عمومی فعالیت می‌کنند و شاید تقریباً حدود 10درصد این دانشجویان در ادامه تخصص یا فوق‌تخصص بگیرند. در ابتدا قرار بود که بخشی از این پزشکان با تخصص پزشک خانواده ادامه تحصیل دهند ولی ظرفیت پذیرش در این رشته بسیار محدود درنظر گفته شده است. به‌طور مثال ۱۱۰نفر در آزمون دستیاری پزشک خانواده امسال شرکت کرده‌اند که از این تعداد ۸۰ نفر مجاز به انتخاب رشته شده و درنهایت ۶۰نفر در نتایج نهایی پذیرفته خواهند شد. به‌گفته دکتر ایمانیه رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز علم ثابت کرده که 90درصد از بیماری‌ها توسط پزشک عمومی قابل تشخیص و درمان است و فقط 10درصد از بیماری‌ها به مراجعه به سطوح بالاتر نیاز دارد، در غیراین صورت برای کاری با سطحی مشخص و محدود آمده‌ایم هزینه‌های سنگین صرف کرده‌ایم.